Cykl: Pomysły na pluchę, słotę i ciapę
Autorka: Joanna Nawrocka-Rohnka | Fundacja Leśne Dziki
Zdrowie to niezmiernie istotna kwestia, która spędza sen z powiek każdemu z nas. Takie życzenia są chyba jednymi z najczęściej składanych przy wszystkich możliwych okazjach. Na naszej szerokości geograficznej okres od października do marca jest zawsze okresem infekcji sezonowych. Niezależnie od ilości działań, które się podejmie, dzieci będą chorować, bo w ten sposób kształtuje się ich układ odpornościowy. Co więcej, chorują również dorośli, których układ opornościowy powinien działać już zupełnie sprawnie. Jednak brak odpowiedniej ilości snu, niezbilansowana dieta, za mało ruchu i za dużo czasu w zamkniętych pomieszczeniach nam nie pomaga.
Niestety nie ma jednej „cudownej tabletki” która zagwarantuje nam dobre zdrowie. Mimo to pytanie: „A co na wzmocnienie odporności?” nadal bardzo często można usłyszeć w aptece. W tym przypadku stare powiedzenie: „Lepiej zapobiegać niż leczyć” jest najlepszą odpowiedzią. Poniżej znajdziesz kilka uniwersalnych kwestii, zarówno dla dorosłych i dla dzieci, które pomogą przez cały rok wspierać zdrowie. Dobre nawyki, które dzięki nim wypracujesz powinny zmniejszyć ilość infekcji w trakcie roku. Nie zapominaj jednak, że nawet odporne i zdrowe dzieci, tak czy siak kilka razy do roku będą mieć katar i kaszel. Jeśli po około trzech dniach gorszego samopoczucia i temperatury stan malucha się nie poprawia, to koniecznie skonsultuj się z lekarzem.
Podstawą edukacji zdrowotnej jest świadomość jakie działania będą wspierać proces prawidłowego i sprawnego działania układu odpornościowego, a jakie go utrudniać. To my sami podejmując codzienne drobne czynności możemy zrobić bardzo wiele dla siebie. Nie musisz mieć rozbudowanej wiedzy książkowej, aby być zdrowym. Ważne jednak, aby wiedzieć, że to jednak Twoje działania mają na nie największy wpływ. Nasz styl życia wypływa w ponad 50% na nasze zdrowie, następnym istotnym czynnikiem jest środowisko w którym żyjemy, nasze geny i dopiero na końcu opieka zdrowotna.
Podstawy
Co zatem warto robić codziennie, aby być zdrowym?
- Regularnie i dokładnie myj ręce wodą z mydłem;
- Stosuj urozmaiconą dietę;
- W okresie osłabienia zadbaj o czas na regenerację, dotyczy to również dochodzenia do siebie po chorobie;
- Wysypiaj się;
- Spędzaj codziennie jedną godzinę na dworze;
- Wykonuj ćwiczenia ruchowe dostosowane do swoich możliwości i wieku;
- Zaszczep się przeciw chorobom zakaźnym;
- Badaj się regularnie;
- Pij około 1,5 litra wody dziennie (ilość uzależniona jest od wagi ciała i zapotrzebowania organizmu);
- Dbaj o swoje samopoczucie psychiczne;
- Dbaj o dobrą sieć wsparcia siebie i swoich bliskich.
Aby nasze dzieci stosowały się do powyższych wskazówek powinniśmy zadbać o to, aby wiedziały dlaczego jest to tak ważne. Możemy oczywiście prezentować im dane naukowe i tłumaczyć zasadność takich działań. Będzie to ciekawym wprowadzeniem do świata nauki. Jednak najlepsze efekty przynosi nauka przez doświadczanie oraz wspólne wykonywanie danych czynności. Mówiąc w skrócie – daj dziecku przykład. Chcesz, żeby myło ręce regularnie? Ty też myj ręce tak często jak jest to potrzebne i mów o tym dziecku za każdym razem. Nie wszystko uda się od razu, ale tak jak kropla drąży skałę, tak my codziennie jesteśmy w stanie wspierać dzieci w kształtowaniu zdrowych nawyków.
Jedzenie
JEDZENIE to rzecz, którą każdy z wykonuje kilkadziesiąt razy w ciągu miesiąca. To co zjadamy jest jak benzyna w samochodzie – napędza nas do działania. Buduje też podstawę do radzenia sobie z czynnikami środowiskowymi. Aby uzyskać spodziewany efekt nasza dieta powinna być przede wszystkim zróżnicowana, pełna dobrej jakości lokalnych produktów. Jej podstawą powinny być produkty roślinne. Najlepiej zjadać te warzywa i owoce, na które aktualnie jest sezon. Oczywiście jesienią i zimą jest ich zdecydowanie mniej niż latem. Wówczas zwróć swoją uwagę na przetwory i produkty mrożone. Świetnie sprawdzą się również kiszonki.
Naprawdę warto eksperymentować z przeróżnymi smakami, fakturami czy zapachami, ale też zamiennikami klasycznych produktów. W sklepach jest ciekawych propozycji, z którymi czasami nie wiemy nawet co zrobić. Może warto raz w tygodniu kupić jeden nowy produkt i wspólnie znaleźć zastosowanie dla niego? Aby zachęcać dziecko, aby w kółko nie jadło tego samego, to ponownie najlepiej dać mu dobry przykład i samemu regularnie urządzać „dzień nowości”.
Odpoczynek
Podobną funkcję jak jedzenie pełni też ODPOCZYNEK. Jest podstawą do budowania zasobów niezbędnych nie tylko do codziennego funkcjonowania, ale też do walki z drobnoustrojami chorobotwórczymi. Bardzo często nie zdajemy sobie sprawy jak ważna jest regeneracja. Dla każdego z nas może ona mieć nieco inny charakter. Jedni wybiorą spokojny spacer, czytanie książki, a inni utną sobie popołudniową drzemkę. Często wydaje nam się, że dzieci się nie męczą i zachowują się jakby miały nieskończone pokłady energii. Jest to bardzo złudne, bo najczęściej jest tak, że gdy malucha rozpiera energia i biega w kółko bez celu, to właśnie wtedy najbardziej potrzebuje naszej pomocy, aby odpocząć. Wtedy warto wkroczyć do akcji z książką, kolorowanką, czy na przykład wspólnie spędzonym czasem nad planszówką. Ważne jest również to, aby wypisać odpoczynek również w swój grafik. Szczególnie po dużym wysiłku fizycznym oraz po okresie infekcji. Tego etapu odbudowy nie da się zastąpić żadnym lekiem. Jedynym komponentem jest tutaj czas. Dlatego po ustaniu objawów choroby warto jeszcze kilka dni nie puszczać dziecka do placówki, do której uczęszcza, tylko pozwolić mu się dobrze wyspać, odpowiednio najeść, spędzić czas na dworze, a później zadbać odpoczynek w domu.
Relacje
Okres jesienno-zimowy siłą rzeczy wymusza na nas spędzanie większej ilości czasu w domu. Wykorzystajmy go na budowanie RELACJI rodzinnych i przyjacielskich, które również wspierają dobre samopoczucie, co bezpośrednio przyczynia się do dobrej kondycji psychoficzycznej. Osoby, które mamy wokół nas tworzą sieć wsparcia. Nasze plemię ma też bardzo duży wpływ na naszą odporność i wytrwałość w utrzymywaniu zdrowych nawyków.
Sen
Okresem największej regeneracji jest SEN. Czas szczególnie niedoceniony, bo pomimo pozornego spokoju ciała, w naszym organizmie dzieje się cały szereg bardzo ważnych procesów. Dlatego tak istotne jest, aby dobrze się do niego przygotować. Przynajmniej godzinę przed snem należy zmniejszyć intensywność oświetlania, nie oglądać TV, ani nie świecić sobie w twarz telefonem i nie wykonywać pobudzających aktywności. Dlatego przed snem lepiej wykonać wyciszające i rozciągające ćwiczenia niż intensywny trening na siłowni.
W pomieszczeniu, w którym się śpi, powinno być ciemno. Lepiej zrezygnować z małych lampek palących się całą noc. Dobrze, aby temperatura była niższa niż podczas codziennych czynności – najlepiej w okolicy 18 stopni Celsjusza. Konieczna jest też odpowiednia wilgotność oraz porządne wietrzenie sypialni. Pozwól dziecku spać tak długo, jak tego potrzebuje, jeśli jest oczywiście taka możliwość. Jeśli wstajecie wcześnie rano z budzikiem, to koniecznie chodźcie spać wcześniej. Tyczy się to dorosłych jak i dzieci. Jeśli maluch ma jeszcze drzemkę w ciągu dnia, to tak zaplanuj aktywności, aby wypadła odpowiednio wcześnie. Z pomocą może przyjść odpowiednia dawka ruchu przed południem, najlepiej na dworze.
Ruch
Oprócz dbania o zasoby do sprawnego działania naszego organizmu, potrzebujemy też aktywności, która będzie wspierać jego funkcjonowanie. RUCH przyspiesza pracę serca, przepływ krwi i oddech. Powoduje, że działa sprawnie jak w dobrze naoliwionym mechanizmie. Regularna aktywność fizyczna jest zalecana w każdej grupie wiekowej, niezależnie do stanu zdrowia. Dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, w sposób szczególny powinny mieć możliwość ruszać się przez większą część dnia. Ich kości i mięśnie cały czas się rozwijają, a do tego potrzebują biegania, skakania, przepychania się czy wspinania. Nawet jeśli za oknem szybko robi się ciemno, nie oznacza to, że nie można wyjść z dziećmi na dwór. Być może spacer po zmroku z latarkami będzie dobrą motywacją. W miastach większość miejsc jest oświetlona, dlatego warto wyruszyć na przykład na najbliższy orlik i chwilę wspólnie pokopać piłkę.
Ruch, który wspiera naszą odporność powinien być dostosowany do wieku i sprawności organizmu. Dlatego tak ważne jest ćwiczenie codziennie po trochu, a nie raz w tygodniu bardzo intensywnie. Jeśli nałożymy sobie lub dziecku zbyt duże obciążenie to możemy uzyskać przeciwny efekt. Przemęczony organizm będzie chorował więcej, dłużej i ciężej. Stąd potrzeba dobrej znajomości ciała dziecka oraz swojego i regularne utrzymywanie odpowiedniego poziomu aktywności. Zdecydowanie najlepsze efekty przynosi codzienne regularne ruszanie się np. w formie spaceru, jazdy na rowerze lub delikatnych ćwiczeń całego ciała. Uprawianie sportu na dworze jest szczególnie polecane. Możemy w ten sposób wpływać na kilka kwestii: aktywność fizyczną, kontakty z innymi osobami, dostarczenie sobie odpowiedniej dawki światła słonecznego. Kiedy się sporo ruszamy, to koniecznie pamiętajmy również o uzupełnianiu płynów. Najlepiej wybierać wodę. Soki czy herbatę traktujmy jako dodatek. Jeśli zależy nam na smaku, to dorzućmy do niej owoce. Może to być niezłą zabawą dla dzieci, a przy okazji będziemy je oswajać z różnymi produktami.
Badania
REGULARNE WYKONYWANIE BADAŃ, wizyty kontrolne oraz zwracanie się do specjalistów w kwestiach wątpliwych, to podstawa zdrowia. Powinniśmy być zdeterminowani w tej kwestii i nie odpuszczać przy pierwszych trudnościach. Jeśli coś Cię niepokoi – drąż temat, póki nie uzyskasz satysfakcjonującej odpowiedzi. Profilaktyka powinna być dla nas najistotniejszą kwestią. Wcześnie wykryte trudności można zdecydowanie prościej leczyć. Jeśli Ty, albo Twoje dziecko macie trudności natury alergicznej, to udaj się do specjalisty alergologa. Choroby alergiczne są w ostatnim czasie prawdziwą plagą i w znaczący sposób przyczyniają się do obniżenia odporności. Dają objawy na skórze i błonach śluzowych, bardzo utrudniając codzienne funkcjonowanie. Są skuteczne metody leczenia, które mogą temu przeciwdziałać. Nieleczona alergia ma tendencję do zaostrzania się, a powstałe w ten sposób zmiany są trudne do cofnięcia. Dlatego jest to obszar, o który w sposób szczególny trzeba się zatroszczyć.
Unikanie infekcji
Ostatnią istotną kwestią, która przyczynia się do zdrowia jest po prostu UNIKANIE INFEKCJI. Jeśli wiem, że ktoś w naszym otoczeniu jest chory, to poczekajmy ze spotkaniem aż wyzdrowieje. Nie narażajmy siebie ani dzieci w sposób celowy na zachorowanie. Nie wiemy nigdy jakie będą konsekwencje tej pozornie niegroźnej infekcji, dlatego zawsze lepiej jej unikać. Dlatego też tak ważne jest szczepienie zgodnie z kalendarzem szczepień. Dodatkowo warto skonsultować nasz konkretny przypadek z lekarzem w zakresie wykonania szczepień zalecanych. Szczepienia chronią nas przed chorobami, których można uniknąć, albo w znaczący sposób łagodzą ich przebieg. Równocześnie w ten sposób chronimy inne osoby, które nie mogą być zaszczepione np. młodsze dzieci lub w osoby ogólnym gorszym stanie zdrowia. Pamiętaj też, że odporność to nie rzecz dana nam raz na zawsze. Powinniśmy regularnie o nią dbać i starać myśleć o niej przez cały rok, nie tylko w okresie choroby.
Tak więc niezależnie od pogody za oknem wychodźmy na zewnątrz, aby się zdrowo zmęczyć, nieco pobrudzić i spotkać innych ludzi – na zdrowie!
Joanna Nawrocka-Rohnka jest autorką książki Dobry warun na zdrowie. Plan minimum dla Twojej rodziny, w której znajdziesz więcej porad na temat zdrowego trybu życia. Po książkę zapraszamy na niespieszne.pl/dobrywarun. A na stronie Fundacji Leśne Dziki (lesnedziki.pl), którą prowadzi Joanna, znajdziesz pomysły na leśne zabawy rozwojowe i ponadczasowe gry ruchowe.
